شبکه اطلاع رسانی روابط عمومی ایران (شارا)، خدا نکند داور یا بازیکن خارجی مطرح یا یک شخصیت یا سلبریتی، صفحه ای باز در فضای مجازی داشته باشد، آن وقت اگر خطای خواسته یا ناخواسته از وی سر بزند، با هجوم بی امان کاربران روبرو می شود .
گاه صفحات مقام های بلند پایه یک کشور نیز مورد هجوم بی امان این واژه پراکنی ها قرار می گیرد به گونه ای که بازتاب های بین المللی آن تا مدت ها بحث برانگیز است .
عده ای همیشه در صحنه آماده کامنت گذاری در صفحات هستند، آنان آنقدر حضور آنلاین شان پر قدرت است که حتی به تازگی زیر صفحه اجتماعی برخی از سران کشورهای دیگر نیز مطالب می گذارند .
صفحات شخصیت های حقیقی از جمله لئونل مسی، رونالدو، بارتوش کورک لهستانی،میشل کوبیاک، هیلاری کلینتون و دونالد ترامپ یا شخصیت های حقوقی از جمله کنفدراسیون فوتبال آسیا، فدراسیون جهانی وزنه برداری، فدراسیون شمشیر بازی،کمیته جهانی المپیک بارها مورد هجوم بی امان کاربران قرار گرفته است .
گاهی این نوشتارهای زیرعکس یا کامنت ها هیچ ربطی به صاحب صفحه ندارد، به صورت مثل یکی زیر یک عکس شخصیت سیاسی نوشته است 'فروش پراید به صورت اسقاطی' یا نوشته است 'شماره را به فلان شماره پیامک بزن و شارژ دریافت کن' و از این دست که بی شماراست .
گاهی کاربران زیر یک پست انتشار یافته از سوی یک شخصیت سیاسی بین المللی به جدال و بحث های فوتبالی می پردازند، یا گاهی به انتشار دشنام های فوتبالی می پردازند .
گاهی این شوخی ها آنقدر بازتاب جهانی دارد که نمی توان آن را به راحتی جمع کرد و حتی باعث همگانی شدن این شوخی ها در فضای مجازی می شود .
به طور مثال پس از کودتای نافرجام در ترکیه برخی از کاربران زیر صفحه منتسب به رجب طیب اردوغان نوشته بودند،'تو را به خدا 2 گیگ اینترنت رایگان بگیر واسه ام تا خودم برگردونمت سر کار ' یا خطاب به خواننده ترکیه نوشته بودند 'تا دیر نشده و کودتا به جایی نرسیده مهدی طارمی و رامین رضاییان را برگردانید، پرسیپولیس '.
گاهی از سوی برخی کاربران کشورهای دیگر نیز بازیکنان یا مشاهیر یا شخصیت های سیاسی ایرانی مورد هجوم واژگانی قرار می گیرند که نمونه آن را می توان به حمله برخی از کاربران به بازیگران سینمای ایران یا فوتبالیست ها اشاره کرد .
وندالیسم مجازی یک حقیقت انکارناپذیر در شبکه های اجتماعی است، اما واقعیت اینجاست که بسیاری از این وندال ها دارای اکانت های تقلبی هستند و هیچ نشانه ای از واقعیت در وجود اکانت های آنان نیست .
گاهی این وندال ها به شدت سواد رسانه ای را تحت تاثیر رفتارهای بی امان خود قرار می دهند و هر روز از سوی چهره های شناخته شده یا سلبریتی ها، اعلام ترک فضای مجازی یا شبکه های اجتماعی می شود .
همان قدر که تماشاگر نماها روی سکوی ورزشگاه ها مورد نفرت همگانی هستند در فضای مجازی نیز این تماشاگر نماها گاهی مورد عتاب و سرزنش قرار می گیرند .
این وندالیسم شبکه ای مجازی حتی گاهی پا را از مرز انسانیت فراتر می گذارند و رکیک ترین جملات را نثار صاحبان صفحات مجازی می کنند .
از این رو گاهی چهره های سرشناس مجبور به بستن صفحات خود یا خصوصی کردن صفحه می کنند در حالی که به نظر می رسد خود رضایت به این کار ندارند .
بدون شک به کاربردن الفاظ و دشنام ها در فضای مجازی به اندازه فضای حقیقی برای صادر کننده دشنام و لفظ دارای بار حقوقی است و شخص صادر کننده این الفاظ باید در برابر قانون پاسخگو باشد .
کاربرد این واژگان علاوه بر این که نظم عمومی را برهم می زند به عنوان جرم قابل پیگیری است که حتی در قانون و فقه اسلامی برای آن «حد»ˈ تعیین شده است .
شوخی های بد زبانی یا توهین و دشنام و متلک عبارت است از اینکه انسان امور بد و زشت را به واسطه کلمات صریح و در بعضی موارد رکیک و زننده بیان کند .
در ارتباطات اجتماعی، ناسزا گفتن شامل هر نوع سخن زشت و غیر عرف است که موجب رنجش شخص مقابل شده و تحت تاثیر آن، منفعل شود و جهل نسبت به آن باعث می شود گاهی به شکل دوستانه بین برخی از افراد جامعه رایج شود .
شهید ثانی (ره) در شرح لمعه شهید اول می فرماید، کاربرد کلماتی نظیر خوک، سگ و حقیر و پست برای دیگر مومن، امر غیر پسندیده و زشت محسوب می شود و هر کلمه که به لحاظ معنای عرفی یا لغوی موجب آزار و اذیت مخاطب شود و گوینده نیز آن را بداند و بر زبان راند چنین کلماتی موجب تعزیر می شود .
شهید در ادامه بیان می کند که مگر آنکه مخاطب سزاوار و مستحق اهانت با چنین القاب و کلماتی باشد .
شیخ شهید در کتاب ˈقذف ˈ شرح لمعه دمشقی ادامه می دهد که همچنین شخص به واسطه گفتن هر کلامی که مخاطب را بلکه کسی را که این کلام منسوب به او و درباره اوست اگرچه در مجلس حضور نداشته باشد ناخشنود کند، تعزیر می شود .
شهید ثانی در شرح لمعه سه کلمه را دارای مجازات ˈحد قذف ˈ می داند و کاربرد کلماتی که دارای معانی این سه واژه باشند و برای دیگری از زبان کسی جاری شود، او را فردی قذاف می داند که باید حد بخورد .
قانون مجارات اسلامی به عنوان یکی از منابع قانونی و حقوقی اگر به صراحت نوع ماهوی نام کلمات را مشخص نکرده، اما به شکلی کاربرد هرگونه کلمه خارج از عرف را منع کرده و مجازات آن را نیز تعیین کرده است .
در ماده 145 قانون مجازات اسلامی آمده است: «ˈهر دشنامی که باعث اذیت شنوده شود و دلالت بر قذف نکند، موجب محکومیت گوینده به تازیانه تا 74 ضربه شلاق می شود ».
با این اوصاف کارشناسان علوم ارتباطات تاکید دارند برای مقابله با پدیده وندالیسم فضای مجازی باید سواد رسانه ای مخاطبان را افزایش داد .
یونس شکرخواه استاد علوم ارتباطات در ایران در تعریف سواد رسانه ای معتقد است که 'سواد رسانهای (Media Literacy) عبارت است از یک نوع درک متکی بر مهارت که براساس آن میتوان انواع رسانهها و انواع تولیدات آنها را شناخت و از یکدیگر تفکیک و شناسایی کرد '.
او بر این عقیده است که 'سواد رسانهای مثل یک رژیم غذایی است که هوشمندانه مراقب است که چه موادی مناسب هستند و چه موادی مضر، چه چیزی را باید مصرف کرد و چه چیزی را نه و یا اینکه میزان مصرف هر ماده بر چه مبنایی باید استوار باشد '.
حالا وقت آن رسیده است که شبکه های اجتماعی منشور محور باشند و مخاطبان خود را چه آنها که اکانت های واقعی یا تقلبی دارند مجبور به پذیرش احترام مقابل کنند و از بروز پدیده وندالیسم مجازی جلوگیری کنند .
منبع: ایرنا
|